Geschiedenis Grote Kerk

Na 1825 verdubbelde de bevolking van Velp in tien jaar van ca. 700 naar 1500 inwoners. De Oude Jan (uit 1100) werd te klein en verkeerde in een bouwvallige staat. Ruimte voor uitbreiding was er niet door aanwezigheid van het kerkhof rondom de Oude Jan. Een verzoek tot nieuwbouw werd in 1836 goedgekeurd. Er werd grond gekocht aan de Kerkweg en architect Jenni kreeg de opdracht een kerk te ontwerpen. Het werd een kruiskerk (Grieks Kruis) in classicistische stijl (neo-renaissance).

Waterstaatskerk

Doordat kerkbouw in die tijd onder het Ministerie van Waterstaat viel, worden kerken die toen zijn gebouwd Waterstaatskerken genoemd. Voor een toren was niet genoeg geld. Op het voorfront (fronton) werd een ijzeren bekroning aangebracht met een ijzeren spil en een vergulde engel met trompet als windwijzer. Na het gereedkomen van de kerk werden de banken, de gestoelten van Biljoen en Overbeek, de lichtkronen en het orgel vanuit de Oude Jan overgebracht naar de nieuwe kerk. En op 14 februari 1841 werd de kerk ingewijd door Ds. van ‘t Sant. Deze schonk de kerk een kanselbijbel met zilveren klampen.

In de jaren daarna kwamen er een nieuwe Avondmaalstafel en een kansel uit de Jacobskerk van Winterswijk. Deze werd gerenoveerd en in de kleuren van het orgel gebracht. Het tafelblad van de Avondmaalstafel lijkt van marmer te zijn, maar is door restauratieschilder Co Jacobs uit Velp vervaardigd. Let op het symbool van Christus en die van de 12 leerlingen van Jezus (speciaal die van Judas; deze is als het ware gebarsten).

De predikantsborden van de Hervormde Gemeente werden in 1998 afgesloten. Met de fusie van de Hervormde, de Evangelisch-Lutherse en de Gereformeerde Kerken ontstond de Protestantse Kerk van Nederland (PKN). De Protestantse Gemeente Velp ontstond op 27 november 2005 uit een fusie van de Hervormde Gemeente met de Gereformeerde Kerk van Velp.

In 2012 is er vloerverwarming aangelegd; onder de stoelen is een eikenhouten vloer met verwarming gekomen. Rondom ligt donkere natuursteen. Ook is de kerk voorzien van beeldschermen, een goede muziekinstallatie, camera’s, wifi, internet en een regiecentrum. Bijeenkomsten (dus ook uitvaarten, trouwerijen) kunnen live via internet worden uitgezonden.

Het Rondeel

Omdat er behoefte bestond aan nevenruimtes, is in 1981 aan de achterzijde van de kerk Het Rondeel gebouwd: een halfrond gebouw met 4 verschillende ruimtes, een keuken en toiletten. Deze ruimtes worden gebruikt voor kerkelijke activiteiten en vergaderingen maar zijn ook te huur. Meer ziet en vindt u bij de tarieven.

Monument

Omdat het orgel na de renovatie een rijksmonument is geworden, werd voor de kerk dezelfde status aangevraagd, zodat de Protestantse Gemeente Velp nu drie rijksmonumenten telt, te weten: de Oude Jan, de Grote Kerk en het orgel in deze kerk. De staat van onderhoud van de kerk is goed te noemen. Enkele jaren geleden werd het dak weer in originele staat teruggebracht met een totaal nieuwe zinken bedekking. In 2006 kreeg het interieur van de kerk een opknapbeurt door het vervangen van de banken door stoelen, aanpassing van het liturgisch centrum e.d. De bedoeling is dat de kerkzaal gemakkelijker multifunctioneel gebruikt kan worden.

Het orgel van de Grote kerk

In 1772 werd het orgel (het donkere middenstuk) gebouwd door Hendrik Hermanus Hess en geplaatst in de rooms-katholieke kerk Buiten de Wittevrouwenpoort in Utrecht. In 1814 werd het orgel aangekocht en in de Oude Jan geplaatst. Toen de bouw van de Grote Kerk gereed kwam werd het orgel vanuit de Oude Jan naar de Grote Kerk verplaatst. Het werd toen uitgebreid met de grote pedaaltorens, die via platte velden met loze pijpen verbonden werden met het middenfront, door de fa. Leichel & Zoon.

In 1935 werd het orgel voorzien van een pneumatische speeltafel aan de zijkant van het orgel en uitgebreid tot 2 manualen en vrij pedaal door Valcks en van Kouteren en in 1960 werd de dispositie nog een keer gewijzigd.
In 1990 werd het orgel afgebroken en door Albert H. de Graaf gereconstrueerd naar het Hess-orgel van 1772 (met handhaving van enkele latere elementen), dus teruggebracht tot een éénklaviersorgel met 3 registers op het pedaal, waaronder één register met Leichelpijpen. Met deze reconstructie ontstond een prachtig orgel – een feest om op te spelen en om naar te luisteren. In de jaren na de reconstructie werd het orgel verheven tot Rijksmonument.

De huidige dispositie

Manuaal:

Bourdon D 16′
Prestant 8’
Holpijp 8’
Octaaf 4’
Fluit 4’
Quint 3’
Octaaf 2’
Flageolet 1’
Mixtuur B/D 4 st.
Cornet D 4 st.
Trompet B/D 8’

Pedaal:

Bourdon 16’
Bourdon 8’
Fagot 16’

Koppeling Manuaal/Pedaal
Tremulant